Από το πρωί της περασμένης Τετάρτης δυνάμεις των ΜΑΤ είχαν παραταχθεί μπροστά στην ΑΣΟΕΕ με στόχο να επιβάλουν την απόφαση της Συγκλήτου να κρατηθεί κλειστό το ίδρυμα λόγω της γρίπης Η1Ν1. Φοιτητές προσπάθησαν να σπάσουν τον αποκλεισμό και να πραγματοποιήσουν συνέλευση με αποτέλεσμα να συγκρουστούν με την αστυνομία. Μετά από αρκετές ώρες και κατόπιν παρέμβασης βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ η σχολή άνοιξε και οι φοιτητές πραγματοποίησαν συνέλευση.
Την ίδια στιγμή και με την ίδια πρόφαση (γρίπη) εκατοντάδες σχολεία και σχολές έκλειναν σε όλη τη χώρα, ενώ αντίστοιχοι φοιτητικοί και μαθητικοί σύλλογοι αποφάσιζαν κινητοποιήσεις είτε στη μνήμη του Γρηγορόπουλου, είτε με εκπαιδευτικά αιτήματα. Μέχρι εδώ τα γεγονότα θυμίζουν απλώς μια “τυπική” ημέρα του Δεκέμβρη, αφού “παραδοσιακά” τότε εκδηλώνονται κινητοποιήσεις στον χώρο της παιδείας και συνακόλουθα συγκρούσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας με την πολιτική εξουσία. Οι αφορμές δεν λείπουν ποτέ. Το καινοφανές στοιχείο παρουσιάστηκε λίγο αργότερα, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, όταν παρακολουθήσαμε για πρώτη φορά τη συνεδρίαση της κυβερνητικής επιτροπής σε απευθείας μετάδοση στο Διαδίκτυο.
Μεταξύ άλλων η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεση της να δημοσιεύει εφεξής όλες τις πράξεις της διοίκησης στο διαδίκτυο (επί τη εξαιρέσει των δαπανών για την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας), να δώσει καθεστώς ανεξάρτητης αρχής στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία και δωρεάν πρόσβαση στην εφημερίδα της κυβερνήσεως για όλους μέσω διαδικτύου. Οι αποφάσεις αυτές, ασφαλώς πρέπει να χαιρετισθούν ως θετικές. Η διαφάνεια στη λειτουργία και τις αποφάσεις της διοίκησης είναι προϋπόθεση δημοκρατικής λειτουργίας, η δημιουργία δημοσίου χώρου πληροφοριών θα έχει θετικές συνέπειες στην ανάπτυξη της αγοράς του διαδικτύου, ίσως επηρεάσει ακόμα και τη συζήτηση γύρω από τα πνευματικά δικαιώματα, θέμα φλέγον σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένου απουλοποιημένου καπιταλισμού. Όμως υπάρχει και μια παράλληλη ανάγνωση εξίσου ενδιαφέρουσα κι έχει βεβαίως να κάνει με την σκηνοθεσία των γεγονότων της ημέρας και τους συμβολισμούς τους.
Ρήγμα στην κατασκευασμένη συναίνεση
Ένα από τα μαθήματα του περσινού Δεκέμβρη είναι ότι καθώς ερημώνεται το πραγματικό βίωμα (ατομικό ή συλλογικό) μπροστά στη διαμεσολάβηση του παραδοσιακού συστήματος Τύπου, καθώς οι τηλε-εικόνες διεκδικούν αυτές να είναι η πραγματικότητα και η αφήγηση της εποχής μας, οι ζωές των ανθρώπων με τα προβλήματα τους εξακολουθούν έξω από αυτήν να συσσωρεύουν αδιέξοδα.
Στη διάταξη των δυνάμεων που συγκρούστηκαν τον περσινό Δεκέμβρη, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης εύκολα αθροίζει κανείς από την μια πλευρά τις δυνάμεις καταστολής, τους πολιτικούς του ευρέος φάσματος του “κατεστημένου” και βεβαίως τη συντριπτική πλειοψηφία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Από την πλευρά των εξεγερμένων είναι πιο δύσκολες οι αναγνώσεις, όμως είναι σαφές πως δίπλα στα κοινωνικά υποκείμενα που βρέθηκαν στον δρόμο, απέναντι στην απολογητική της εξουσίας (που ζητούσε δηλώσεις καταδίκης) επιχειρούσε μια κριτική ανάγνωση (αν δεν συντασσόταν κιόλας) μια μικρή μερίδα δημοσιογράφων, ένα τμήμα του αριστερού τύπου και (κυρίαρχα) το Διαδίκτυο.
Σε φόρα, κοινωνικά δίκτυα και μπλογκς διατυπώθηκε ένας “άτακτος” λόγος ο οποίος επιχειρούσε με τον τρόπο του να ελέγξει την εξουσία, τον ρόλο των Media και να επικοινωνήσει με “αυθεντικότερο” τρόπο τα γεγονότα, αλλά και τις σκέψεις των εξεγερμένων. Γινόταν σαφές ότι ένα κομμάτι της κοινής γνώμης “μετακομίζει” από τον καναπέ της παθητικής κατασκευής συναίνεσης προς τις απόψεις της εξουσίας, σε ένα πιο ενεργητικό περιβάλλον επικοινωνίας και ενημέρωσης. Οι είσοδοι πληροφοριών γίνονται από χιλιάδες κέντρα ταυτόχρονα (τις ίδιες τις πηγές ή μικρούς διαμεσολαβητές πολύ κοντά σε αυτές) και ανεξέλεγκτα, κυκλοφορούν και επεξεργάζονται σε διαλεκτικές κοινότητες με ανομοιογενή ιδεολογικά χαρακτηριστικά και δυνητικά μπορούν να διαμορφώνουν ανταγωνιστικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας, ερμηνείες και πολιτικές τοποθετήσεις απέναντι στην εξουσία. Ο περσινός Δεκέμβρης μέσω αυτής της διαδικασίας κατόρθωσε ένα ρήγμα στην κοινωνική συναίνεση που μέχρι πρότινος εξασφάλιζαν τα παραδοσιακά ΜΜΕ και αυτό δικαιολογεί την δαιμονοποίηση απ’την μια πλευρά των γεγονότων (βία, τρομοκρατία, κουκουλοφόροι – σκοτεινές έννοιες) και απ’ την άλλη τη σφοδρή επίθεση που δέχτηκαν όσοι επεχείρησαν την έλλογη κριτική.
Η πραγματικότητα ως videogame
Οι τωρινές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης λοιπόν, όσο θετικές κι αν είναι καταρχήν, ίσως έχουν ένα χαρακτηριστικό ακόμα που δεν πρέπει να προσπεράσουμε. Η συνεδρίαση της κυβερνητικής επιτροπής την προηγούμενη Τετάρτη και η επανάληψη της την Τετάρτη που μας πέρασε ήταν σκηνοθετημένες ενέργειες με σκοπό να επηρεάσουν την εικόνα που αυτό το δυναμικό κοινό έχει για την ίδια. Ένα κοινό που είναι νεαρό (18-40 η πλειοψηφία των χρηστών), υψηλής μόρφωσης, πιθανότατα το πιο δυναμικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.
Η δημοσίευση των κυβερνητικών δεδομένων στο διαδίκτυο έστω σε επίπεδο προθέσεων συνιστά την εισαγωγή μιας τεχνο-πολιτικής που μπορεί να βοηθήσει την ανάπτυξη μιας κουλτούρας διαφάνειας, ενδεχομένως και τη σύσταση μιας μικρής αγοράς μικρομεσαίων διαχειριστών αυτών των πληροφοριών (σε επίπεδο ανάπτυξης λογισμικού ή υπηρεσιών). Αλλά δεν προάγει απαραίτητα ούτε τη δημοκρατία, ούτε τη συμμετοχή, δεν αποκεντρώνει απαραίτητα την εξουσία, δεν ανανεώνει την εμπιστοσύνη σε αυτό. Αυτά είναι όλα ζητούμενα που προϋποθέτουν πολιτική θέση και βούληση.
Πέραν του αντανακλαστικού συμπεράσματος, ότι αυτά θα κριθούν σε δεύτερο χρόνο (πως οργανώνονται αυτές οι πληροφορίες στο διαδίκτυο, προς όφελος τίνος), οδηγούν και σε ένα δεύτερο. Η πολιτική συναίνεση στα χρόνια του διαδικτύου δεν κατασκευάζεται με όρους τηλεστάρ, ή διάσημων αρθρογράφων, δεν μπορεί να έχει έναν πηχυαίο τίτλο ή δραματική μουσική επένδυση – όλα στοιχεία απαραίτητα για την υποβολή συναισθημάτων και απόψεων στις μάζες. Γίνεται όμως με όρους storyboard σε ένα πολυμεσικό περιβάλλον.
Την περίτεχνη σκηνοθεσία ενός βίντεο-παιχνιδιού εντός του οποίου αυτόνομοι παίκτες κινούνται κατά το δοκούν σε ένα διαμεσολαβημένο περιβάλλον. Όσο κι αν οι νέες τεχνολογίες επικοινωνιών θεωρητικά παρέχουν σε όλους τη δυνατότητα να εκθέτουν πληροφορίες, γνώσεις και απόψεις ισότιμα, στην πράξη δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως υπάρχουν ισχυρότεροι παίκτες και η πολιτική εξουσία είναι ένας από αυτούς. Και δεν είναι ουδέτερη. Αντιθέτως και τώρα και πάντα θα επιδιώκει τη συναίνεση. Είτε μιλάμε για μάζες, είτε για δίκτυα πολιτών.
(Δημοσιεύτηγκε στην Αυγή)
Μετα την εφημεριδα 