Νεκρός απο πυρά αστυνομικών στα εξάρχεια

Μιας και είστε πάρα πολλοί αυτοί που ανατρέχετε σε αυτό το κείμενο, το συμμάζεψα λιγάκι:

Είναι 6 και 15 το πρωί της Κυριακής. Μόλις μπήκα σπίτι και βρωμάει ο τόπος καπνο και δακρυγόνα. Δεν μπορείς να ανοίξεις παράθυρο ούτε προς τη Σολωμού, ούτε πίσω στον ακάλυπτο. Είναι η ώρα των συλλήψεων. Απο τις 4 και μετά ο κόσμος έσπασε και έμειναν στα στενά απο την πλατεία ως το Πολυτεχνείο ομάδες νεαρών και δυμοιρίες των ΜΑΤ να καίνε, να σπάνε βιτρίνες και να παίζουν κλεφτοπόλεμο με την αστυνομία. Εκανα βόλτα ως την ΑΣΟΕΕ όπου είχε κόσμο φωτιές και βεβαίως σπασμένες βιτρίνες και ΜΑΤ. Ο κύριος όγκος των διαδηλωτών αυτές τις τελευταίες ώρες βρισκόταν μέσα και έξω απο το Πολυτεχνειο. Δεν πρέπει να υπάρχει κάδος σε όλη την περιοχή απο τη Χαρ. Τρικούπη ως την 3η Σεπτεμβρίου που να μην έχει καεί. Τώρα που ηρεμήσαμε λίγο, τα παίρνω απο την αρχή.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
Κατά τις δέκα το βράδυ δεχθήκαμε ένα τηλεφώνημα που έλεγε οτι κάτι γίνεται στην πλατεία και οτι μάλλον σκοτώθηκε ένας νεαρός στην περιοχή. Την ίδια στιγμή αρχίσαμε να ακούμε φωνές και συνθήματα. Μένω στην οδό Σολωμού πολύ κοντά στην πλατεία, οπότε βγαίνοντας στο παράθυρο αντίκρυσα αμέσως το θέαμα. Απο την κάτω πλευρά της πλατείας πλήθος 300 περίπου διαδηλωτων με λίγες κοκκινόμαυρες σημαίες πλησιάζει προς το Διπλό καφέ (γωνία Θεμιστοκλέους) όπου είναι παραταγμένη μια δυμοιρία των ΜΑΤ. Ερχονται σώμα με σώμα, ενω απο τη Σολωμού φτάνει στην πλατεία άλλη μια δυμοιρία. Κάνοντας τον κύκλο της πλατείας βλέπω αστυνομικές ενισχύσεις να καταφθάνουν απο την Μπενάκη και τη Μεσολογγίου. Σε λίγο η πλατεία είναι περικυκλωμένη απο ΜΑΤ. Ο μόνος δρόμος απο τον οποίο μπορούσες να μπείς ή να βγείς ήταν ο πεζόδρομος της Τσαμαδού, στον οποίο είχαν συγκεντρωθεί τα μέλη του Δικτύου. Δίνοντας ανταποκρίσεις στο ραδιοσταθμο «στο Κόκκινο» επισημαίνω επανειλημένα οτι είναι ανάγκη να αποσυρθεί η αστυνομία καθώς αυτή η σώμα με σώμα κατάσταση εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους. Βγαίνοντας απο την Τοσίτσα πίσω μια δυμοιρία των ΜΑΤ πράγματι είδα αργότερα να εκτοξεύονται καδρόνια και δακρυγόνα και να συλαμβάνονται οι πρώτοι διαδηλωτές στην πρώτη επιδρομή της αστυνομίας στην πλατεία. Αμέσως μετά η αστυνομία αποσύρθηκε στη Μπουμπουλίνας και άλλες θέσεις, όμως η πλατεία καταλήφθηκε και ανακαταλήφθηκε τουλάχιστον δυο φορές ακόμα απόψε το βράδυ. Για μια περίπου ώρα (νομίζω ως τις δωδεκάμισι) επικράτησε μια ανησυχητική ηρεμία. Προτίμησα να παραμείνω στο Δίκτυο στην Τσαμαδού όπου ξεκινούσε συνέλευση για την εκτίμηση της κατάστασης και έρχονταν πληροφορίες απο διάφορες πλευρές του κέντρου. Στο μεταξύ ο κόσμος παρέμενε σκόρπιος αλλά ανήσυχος στην πλατεία Εξαρχείων. Πρέπει να ήταν δωδεκάμισι όταν αποφασίστηκε το κάλεσμα για την σημερινή πορεία στο μουσείο και η εκδήλωση μιας πρώτης οργανωμένης αντίδρασης επι τόπου. Περίπου 300 άτομα ξεκινήσαμε απο το Δίκτυο με στοιχειώδη οργάνωση (πέντε κόκκινες σημαίες δηλαδή) να κατευθυνόμαστε προς την πλατεία και απο εκεί προς την Ιπποκράτους όπου είχαμε μάθει πως υπήρχε συγκέντρωση του ΝΑΡ και των ΕΑΑΚ. Στην πλατεία το μπλόκ πλήθυνε αφού προστέθηκαν άλλοι τόσοι τουλάχιστον αναρχικοί. Ανοδος απο την Βαλτετσίου ως την Ζωοδόχου Πηγής όπου κάναμε αναγκαστική στροφή δεξιά, λόγω ισχυρής αστυνομικής παρουσίας στην Χαριλάου Τρικούπη. Εκεί σημειώθηκαν νέες συμπλοκές με την αστυνομία και αναγκαστήκαμε να βγούμε ως την Ακαδημιας. Κατεβαίνοντας απο την Πανεπιστημίου προς Ομόνοια μάθαμε οτι η Αντιεξουσιαστική κίνηση βρισκόταν ήδη στη Νομική και πως το ΝΑΡ είχε εμποδιστεί απο την αστυνομία να διαδηλώσει και χτυπηθεί στην Ιπποκράτους. Τα μέλη του κατέβαιναν τώρα σε μικρές ομάδες προς το κέντρο. Επιστροφή στη Σόλωνος, όπου με ένα μαγικό τρόπο έχουν βρεθεί οι πάντες. Ενα ποτάμι κόσμου, έχει έρθει -άγνωστο απο που- και κατεβαίνει στην Πατησίων την οποία και κατακλύζει απο το Πολυτεχνειο ως τα Χαφτεία. Είναι όλοι εκεί, όλες οι οργανώσεις και πολλοί πολίτες. Εκεί πια άρχισα να σκέφτομαι οτι δεν ζούμε μέρες 85 (δολοφονία Καλτεζά), αλλά μέρες 91 (δολοφονία Τεμπονέρα). Τόσο η έκταση του πλήθους, όσο και η πτώση των πολιτικών διαχωριστικών γραμμών όπως καταγράφονταν στα συνθήματα που έμπλεκαν απο την μια οργάνωση στην άλλη αλλά και η διάχυτη μαζική οργή μόνο σε αυτό με παρέπεμπαν.
Απο τη 1 ως τις 4 το πρωί η κατάσταση ήταν απολύτως ανεξέλεγκτη. Χρησιμοποιούσα το κινητό μου για ανταποκρίσεις στο twitter (το οποίο και πάλι είχε εξαιρετική συλλογική κάλυψη), όμως απο εκείνη την ώρα και μετά για κάποιο περίεργο λόγο δεν μπορούσα πια να συνδεθώ, όποτε (ευτυχώς) έπαιρνα τηλέφωνο τον Αστέρη και του ζητούσα να ενημερώνει εκ μέρους μου. Επιστροφή στην Τσαμαδού και την πλατεία όπου είναι πια ξεκάθαρο οτι αυτό που ζούμε απόψε δεν έχει ξαναγίνει και μάλλον μπορούμε να το πούμε «Εξέγερση». Το κεντρικό μέτωπο βρισκεται στη ζώνη Στουρνάρη-Πολυτεχνείο-Χαφτεία, όμως είναι και η Νομική και η ΑΣΟΕΕ και πολλές πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Στους επάνω δρόμους των Εξαρχείων οι οδηγοί προσπαθούν να απεγκλωβιστούν ομως όταν μαθαίνουν οτι σκότωσε η αστυνομία 16χρονο, σταματάνε να διαμαρτύρονται και λένε «πρέπει να κατέβουμε». Το άκουσα τρείς φορές αυτό απόψε. Καθόμαστε για λίγο να ξεκουραστούμε στο Δίκτυο και στα πρόσωπα των φίλων βλέπω πια κάτι αναπάντεχο. Ολική επαναφορά της πολιτικής με όρους του… ’70;;; Τα πράγματα είναι επικίνδυνα και απαιτούν την ενεργό εμπλοκή μας. Το υπόλοιπο χρονικό δεν νομίζω οτι αξίζει εκτενούς περιγραφής. Αλεπάλληλες επιθέσεις σε διάφορα θέατρα συγκρούσεων. Περπάτησα ως τις 6 το πρωί και για αυτές τις τελευταίες ώρες θέλω να σημειώσω μόνο δυο πράγματα: Οι βανδαλισμοί μπορεί ως ενος σημείου να γίνονται κατανοητά ως αντανακλαστική αντίδραση οργής (και το ποιού σημείου σηκώνει πολύ συζήτηση) όμως απο ένα σημείο και μετά υπογραμίζουν το κενό πολιτικής και το περιθώριο στο οποιο περιέρχονται πολλοί νέοι σήμερα. Οπως εύστοχα παρατήρησε ένας καλός φίλος, το 90 θα γίνονταν λιγότεροι, το 80 ακόμα πιο λίγοι και το 73 έγιναν απλώς κάποιοι. Τώρα ξεφεύγει πολύ εύκολα το πράγμα. Το άλλο είναι η αστυνομία. Βρέθηκα κάποια στιγμή στην Γ Σεπτεμβρίου και είδα δυο ξεκομένες δυμοιρίες με αστυνομικούς νε συμπλέκονται, να κρύβονται μετά, να καπνιζουν… Ούτε συντονισμό, ούτε στρατηγική, ούτε όρεξη για αυτό που έκαναν, σαν να ένοιωθαν ως και ενοχές. Αλλά μπορεί να ήταν ιδέα μου, βεβαίως. Ανεβαίνοντας έπειτα στο Πολυτεχνείο και μπαίνοντας στο μπλόκ των αναρχικών είδα φάτσες και άκουσα ατάκες που μου λένε οτι υπήρχαν χαφιέδες εκεί. Πρωτότυπο θα μου πείτε. Θα εξηγήσω παρακάτω γιατί τα αναφέρω ολα αυτά.

Το σημαντικό είναι στην σημερινή συγκέντρωση να βρεθεί και το πολιτικό πρόταγμα, κάτι πάνω στο οποίο να μπορούμε να χτίσουμε μια ουσιαστική συζήτηση. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Γιατί πήρε τέτοιες διαστάσεις αυτή η κρίση; Τι την γεννάει; Κατά τη γνώμη μου το χθεσινό περιστατικό μιλάει σε πολλά επίπεδα. Καταρχήν υπογραμίζει την αποτυχημένη πολιτική αστυνόμευσης και καταστολής. Απο τον Καλτεζά και μετά έχει επιλεγεί να πιέζεται σκληρά ο αντεξουσιαστικός χώρος και να κρατιέται σχετικά μικρός και ελεγχόμενος. Τα τελευταία χρόνια οι μικροσυμπλοκές στη Μεσολογγίου είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Η αστυνομία δε, κρατάει σε διαρκή κλοιό την περιοχή των Εξαρχείων σα να πρόκειται για αυτόνομη ζώνη που πρέπει να ελεγχθεί. Αυτή η πολιτική θα ειχε αποτέλεσμα (όπως ίσως είχε στο παρελθόν) αν επικρατούσε κοινωνική ειρήνη και ευημερία. Οταν έχεις όμως στις μέρες μας μια νεολαία η οποία πιέζεται τόσο σκληρά (οικονομικά, επαγγελματικά, κοινωνικά) τότε μπορεί να πετύχεις το ανάποδο, να ηρωποιήσεις δηλαδή το χώρο και να στρέψεις τον κόσμο προς τα εκεί. Πέρα απο την αποτυχημένη πολιτική αστυνόμευσης υπάρχουν τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα που οδηγούν ένα μεγάλο κομμάτι τη νεολαίας στο περιθώριο. Ακόμα η εικόνα μιας τάξης πολιτικών που είναι βουτηγμένοι στη διαφθορά, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ φτωχών και πλουσίων, η ανασφάλεια της μικροαστικής τάξης και η γενικευμένη ανησυχία λόγω της κρίσης πως γίνεται να μην οδηγήσουν σε τέτοια ξεσπάσματα ένα τμήμα της ναολαίας; Εννοώ οτι δεν ήταν μόνο η εν ψυχρώ δολοφονία του παιδιού. Υπάρχει σοβαρό υπόστρωμα για μια τόσο εκτεταμένη αντίδραση και χτίζεται χρόνια τώρα. Οπως το 91, όταν η κυβερνηση Μητσοτάκη σκόνταφτε πάνω σε έναν λαό που φοβόταν για το μέλλον (είχε πέσει το τείχος και μας έπρηζαν με το τέλος των ιδεολογιών) και δεν εμπιστευόταν την κυβέρνηση του και τις νεοφιλελεύθερες επιλογές της (δεν ήταν τότε που ο Μάνος πουλούσε την υγιή ΑΓΕΤ με το επιχείρημα οτι αν μείνει στο δημόσιο θα γίνει προβληματική;)
Είναι 8 το πρωί, νομίζω ώρα για ύπνο πια. Εχουμε συνέχεια στην μεσημεριανή διαδήλωση άλλωστε στο Μουσείο (1 το μεσημέρι), όπου και θα δούμε πια, πως αντιμετωπίζουν το θέμα οι πολιτικοί φορείς. Ως τότε διαβάστε παρακάτω το προφητικό – τολμώ να πώ – ρεπορτάζ που έγραψα πέρυσι με τον συνάδελφο Αποστόλη Φωτιάδη και το οποίο δεν δημοσίευσε ποτέ η Καθημερινή, επειδή το βρήκε «πολύ βαρύ». Λέγαμε τότε μεσούσης της σύγκρουσης των φοιτητών με την αστυνομία, οτι είναι περίπου ζήτημα χρόνου να υπάρξει ένας νεκρός στην περιοχή των εξαρχείων. Πρόκειται για μια απόπειρα ανατομίας της σχέσης του κράτους με το χώρο των Αναρχικών που βεβαίως δεν σχετιζεται με το περιστατικό της δολοφονίας, όμως ίσως βοηθάει να καταλάβουμε λιγάκι πως έφτασαν τα πράγματα ως εδώ και γιατί ο συγκεκριμένος πολιτικός χώρος γίνεται ο καλύτερος υποδοχέας μιας γενικευμένης και διάχυτης δυσαρέσκειας και απογοήτευσης που καταλαμβάνει πια μεγάλο τμήμα της Ελληνικής νεολαίας.
—————————————————————————————-

Για το ζήτημα των αναρχικών και της σχέσης τους με το κράτος

Των Ματθαίου Τσιμιτάκη, Απόστολου Φωτιάδη

H πολύμηνη αντιπαράθεση της αστυνομίας με το πιο «ζωηρό» πολιτικά τμήμα της νεολαίας έφτασε πια στο σημείο να μας απασχολεί περισσότερο από την ίδια την πολιτική αντιπαράθεση γύρω από τα ζητήματα της παιδείας. Το κοινωνικό φαινόμενο αυτό, όμως δεν είναι καινούργιο. Ένα απασχολεί την κοινή γνώμη τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι πολιτικοί, δημοσιογράφοι και επιστήμονες του τόπου αρνούνται με την στάση τους επι της ουσίας να το μελετήσουν, να το κατανοήσουν και τελικά να το λύσουν.

Η εικόνα ενός κράτους αμήχανου το οποίο ούτε μπορεί να το καταστείλει αποτελεσματικά, ούτε να το αντιμετωπίσει κοινωνικά, οξύνει την κατάσταση. Είτε πέφτοντας στην παγίδα των «γνωστών αγνώστων», είτε υποδαυλίζοντας τις συγκρούσεις με την στάση της η κυβέρνηση δέχεται έντονη κριτική σε μια περίοδο όπου επαναπροσδιορίζονται οι ατομικές και κοινωνικές ελευθερίες των πολιτών με βάση την διεθνή και τοπική συγκυρία (επανεμφάνιση της τρομοκρατίας, κάμερες, άσυλο, αλλαγές στην παιδεία και την εργασία).

Από την άλλη πλευρά, ο αντεξουσιαστικός χώρος, δείχνει πιο ρευστός από ποτέ, εγκλωβισμένος σε αυτό το παιχνίδι είτε επειδή κάποιοι εντός του το θέλουν είτε επειδή αδυνατεί να το αντιμετωπίσει. Για όσους έχουν κουραστεί πια από αυτή την αντιπαράθεση (τους κατοίκους των Εξαρχείων πρωτίστως, τους εργαζομένους στο κέντρο, και την κοινή γνώμη) η απλουστευτική τηλεοπτική εικόνα των γνωστών-Αγνώστων και η ρηχή ρητορεία της αντιπαράθεσης δεν είναι πια αρκετή.

Η ένταση που επικρατεί σε κάποιες περιοχές των Αθηνών (και άλλων μεγάλων αστικών κέντρων) αλλά ιδιαίτερα στην περιοχή των Εξαρχείων, τα οποία μετατρέπονται σε ένα μικρό Μπέλφαστ, παρουσιάζει διογκούμενα χαρακτηριστικά. Δημιουργείται στις μέρες μας μια συγκεχυμένη εικόνα κοινωνικής ανωμαλίας που είναι αδιέξοδη και φέρνει ένα τμήμα της ελληνικής κοινωνίας στο όριο του κοινωνικού πολέμου.

Αιτία είναι πράγματι ο «θερμός» στις δηλώσεις του υπουργός δημόσιας τάξης; Είναι η ριζοσπαστικοποίηση και περιθωριοποίηση ενός όλο και μεγαλύτερου τμήματος της ελληνικής νεολαίας; Είναι η κατασκευή στερεοτύπων και οι απλουστεύσεις της τηλεόρασης που επιβάλει τις ιαχές της πάνω στα κοινωνικά φαινόμενα;

Πίσω από την σκοταδιστική και απλουστευτική συζήτηση, υπάρχουν γεγονότα, υποκείμενα και πολύ ιστορία.

To ιστορικό της αντιπαράθεσης

Όταν το 1985 το ΠΑΣΟΚ με υπουργό βιομηχανίας τον Κώστα Σημίτη προσπάθησε να υλοποιήσει ένα πιο στενό –για τους εργαζομένους- κυβερνητικό πρόγραμμα, βρήκε απέναντι της όχι μόνο την αντιπαράθεση των συνδικάτων και της αριστεράς, αλλά και ένα μαζικό αναρχικό κίνημα. Μαζί με τις πρώτες δικαστικές αποφάσεις όπου κηρύσσονταν παράνομες και καταχρηστικές απεργίες που ξεσπούσαν σε διάφορους κλάδους της οικονομίας, η αστυνομία υπό τον στρατηγό Δροσογιάννη εφάρμοσε επί τρία χρόνια μια συστηματική πολιτική καταστολής η οποία κατάφερε να συρρικνώσει τον αντεξουσιασικό χώρο. Όχι όμως αναίμακτα. Θύμα αυτής της εποχής έπεσε το 1985 ο μαθητής Μιχάλης Καλτεζάς, νεκρός σε μια από τις μαζικές συγκρούσεις αστυνομίας και αναρχικών κατά την επέτειο του πολυτεχνείου.

Παρόμοια πόλωση συναντά κανείς στους δρόμους της Αθήνας το 1991 όταν η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα αποτύχει αφήνοντας πίσω νεκρό τον Καθηγητή Νίκο Τεμπονερα. Και πάλι τα Εξάρχεια γίνονται σταθερό θέατρο επεισοδίων, παρόλο που ο χώρος των ανεξουσιαστών εμφανίζει πιο «χαλαρά» χαρακτηριστικά ως προς την οργάνωση και την δομή του σε σύγκριση με την πιο στρατευμένη εκδοχή της δεκαετίας του ’80. Και τότε η συζήτηση κινείται για μεγάλο χρονικό διάστημα γύρω από τους κουκουλοφόρους και τους γνωστούς-άγνωστους, μέχρις ότου πείσουν οι μαθητές, ότι αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές των κινητοποιήσεων τους και όχι κάποιοι σκοτεινοί παραβάτες. Μέσα στα επόμενα χρόνια είδαμε μια εκτράχυνση της πολιτικής βίας η οποία απέδωσε τις τραγικές εικόνες του καμένου πολυτεχνείου και έθεσε σοβαρά όλα τα ζητήματα που και σήμερα συζητούνται (άσυλο, περιστολή διαδηλώσεων)

Η σημερινή κατάσταση έχει τις ρίζες της στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004, οπότε, υπό τον φόβο πρόκλησης επεισοδίων από όσους διαφωνούσαν με αυτούς η αστυνομία προχωράει σε εκτεταμένους ελέγχους και προληπτικές συλλήψεις ατόμων του αναρχικού χώρου. Ένα στοιχείο που διαφεύγει της προσοχής όσων επιχειρούν να αναλύσουν την κατάσταση είναι ότι την ίδια περίοδο, αναβαθμίζεται και η δραστηριότητα των ακροδεξιών οι οποίοι δεν διστάζουν να επιτεθούν στο «κέντρο» του αντεξουσιασικού χώρου, τα Εξάρχεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μαχαίρωμα ενός αναρχικού στο πολυτεχνείο εκείνη τη χρονιά και οι επιθέσεις στα γραφεία της νεολαίας του Συνασπισμού και στην κατάληψη στέγης της οδού Χέυδεν (βίλα Αμαλίας).

«Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2004 τον Σεπτέμβρη, χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερη αναβάθμιση της αναρχικής δραστηριότητας στα Εξάρχεια, επιστρέφουν τα ΜΑΤ μετά από χρόνια και περικυκλώνουν την περιοχή. Από τότε ως την Άνοιξη του 2005, στην ουσία είναι ένα εξάμηνο, συνεχών, περί τα Εξάρχεια μικρόσυγκρούσεων ανάμεσα σε αναρχικούς και ΜΑΤ», εξηγεί ο Νίκος Γιαννόπουλος, μέλος του Δικτύου για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, που εδρεύει στην περιοχή. Στις αρχές του Μάη του 2005 άλλος ένας τραυματισμός αναρχικών με μαχαίρια από ακροδεξιούς οδήγησε σε μια μαζική αντιφασιστική διαδήλωση (19 Μαΐου) κατά την οποία έγιναν συγκρούσεις με την αστυνομία και ακολούθησε πογκρόμ εναντίον των αναρχικών στα Εξάρχεια. Μέσα στη γενικότερη τάση προς αντιπαράθεση η κλοπή των ασπίδων των ΜΑΤ στις 12 Μαΐου του ίδιου χρόνου που οδήγησε στην σύλληψη τριών αντεξουσιαστών ισοδυναμούσε για όλους με κήρυξη πολέμου. «Από τότε είμαστε συνεχώς σε αυτή την κατάσταση. Ένας ασφυκτικός κλοιός γύρω από τα Εξάρχεια, σποραδικές απαντήσεις των αναρχικών και – επειδή η καταστολή δεν αφορά μόνο τους αναρχικούς – ένταση της καταστολής γενικά» λέει ο Νίκος Γιαννόπουλος.

Εν μέσω αυτής της πόλωσης σταδιακά συγκροτείτε η ιστορία της λεγόμενης «βεντέτας» μεταξύ αναρχικών και αστυνομίας. Και ενώ κατά την περίοδο υπουργείας Βουλγαράκη στο Δημόσιας τάξης, παρατηρείται μια ύφεση της καταστολής από την πλευρά της αστυνομίας, αλλά και ύφεση των επιθέσεων εκ μέρους των αναρχικών, η άφιξη του Βύρωνα Πολύδωρα στο υπουργείο σηματοδοτεί μια νέα περίοδο έντασης (συνεχής παρουσία ΜΑΤ και αστυνομικών με πολιτικά στις καυτές περιοχές) και την τοποθετεί σε ιδεολογικό πλαίσιο μέσω προκλητικών δηλώσεων ή κάλυψης προκλητικών συμπεριφορών εκ μέρους της αστυνομίας (ποιός ξεχνάει την… ζαρντινιέρα). «Η ΝΔ επανερχόμενη το 2004 και έχοντας μπροστά της την υλοποίηση ενός προγράμματος σκληρού κοινωνικά, αποφασίζει να παίξει το παιχνίδι της ασφάλειας και το παιχνίδι αυτό χωρίς την δαιμονοποίηση και ενοχοποίηση κοινωνικών χώρων δεν παίζεται. Αυτό απαιτεί αύξηση επιθέσεων κυρίως εκφοβιστικού και πειθαρχητικού χαρακτήρα σε δυνάμει ανταγωνιστικά υποκείμενα στην κοινωνία και φυσικά πιλοτική εφαρμογή του εκφοβιστικού μοντέλου στα μικρά ευάλωτα κομμάτια που ήδη κινούνται. Εφόσον τα τμήματα της άγριας νεολαίας και του αναρχικού κομματιού της μαζικοποιούνται, αυξάνεται ακόμα περισσότερο το αίτημα για ένταση της σύγκρουσης με τους κρατικούς μηχανισμούς καταστολής από την πλευρά τους. Τους μηχανισμούς, όμως που ούτως ή άλλως βρίσκονται κι αυτοί σε τροχιά σύγκρουσης» Η πολιτική ερμηνεία που δίνει ο Νίκος Γιαννόπουλος σε αυτή την πόλωση είναι κοινή με κάποιες παραλλαγές σε αρκετά τμήματα της αριστεράς και την ακούει έντονα κανείς στην περιοχή των Εξαρχείων.

Ασφάλεια και κοινωνικά δικαιώματα

Το ζήτημα της ασφάλειας βρίσκεται πράγματι ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης. Το διεθνές περιβάλλον την υποχρεώνει -σε ένα βαθμό- να επενδύσει τόσο στην επιτυχία του κράτους απέναντι στην οργανωμένη τρομοκρατία (17 Νοέμβρη) όσο και στην υποδομή που έχει στο μεταξύ αποκτηθεί κατά την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων. Η αντιπαράθεση με το θολό, σκοτεινό και ανεξέλεγκτο αυτό τμήμα της νεολαίας βοηθάει την υλοποίηση μιας πολιτικής περιστολής των ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών –ακόμα και αν αυτό δεν επιδιώκεται συνειδητά από όλη την κυβέρνηση.

Στο κλίμα των τελευταίων μηνών ολοένα και περισσότεροι δημοσιογράφοι, πολιτικοί αναλυτές και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες θα πειστούν ότι υπάρχει ανάγκη για δρακόντεια μέτρα ασφάλειας, για περισσότερη περιφρούρηση, για κάμερες και άρση του άσυλου. Αυτό θα γίνει η κυρίαρχη συζήτηση του 2007 μέχρις στιγμής στα Μέσα Ενημέρωσης και ιδιαίτερα στην τηλεόραση για την οποία είναι βολικό να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στην κλίμακα καλοί – κακοί, αφού αυτό δημιουργεί ένα περιπετειώδες κλίμα (απαραίτητο για να συντηρηθούν ψηλά οι δείκτες της τηλεθέασης). Η απειλή όμως την οποία επικαλούνται, στηρίζεται σε μια απλουστευμένη ερμηνεία του αντιεξουσιαστικου χώρου και πίσω από ανεξιχνίαστες ανώνυμες ρουκέτες, ενώ κάποιες φορές ταυτίζεται επικίνδυνα με κοινωνικές δυνάμεις, όπως είναι οι πανεπιστημιακοί και οι φοιτητές. Η κατάχρηση μιας απλουστευμένης ερμηνείας όμως σχετικά με κοινωνικά φαινόμενα στα οποία το κράτος συμμετέχει (και δεν τα παρατηρεί αμέτοχα) δεν μπορεί ούτε τα επιχειρήματα υπέρ του δόγματος της ασφάλειας να στηρίξει, ούτε και αυτούς που ενδιαφέρονται πραγματικά για την κατανόηση και την λύση τους προς όφελος της κοινωνίας να συνδράμει. Με απλά λόγια: Δεν μπορούμε να μιλάμε για καλούς και κακούς πια. Χρειάζεται να δούμε και να κατανοήσουμε την ελληνική αυτή ιδιομορφία πιο βαθιά. Και πρώτα απ’όλα, να καταλάβουμε ποιοί είναι οι γνωστοί-άγνωστοι και τι είδους φαινόμενο συνιστούν.

Κουκουλοφοροι χωρίς κουκούλες

Οι εικόνες των κουκουλοφωρων που καταστρέφουν είναι μορφές που το κοινό της τηλεόρασης έχει ταυτίσει με τις έννοιες αντί-εξουσιαστής και αναρχικός. Μια πιο υπομονετική προσέγγιση εμφανίζει ένα χώρο με ιστορία, πολιτικό περιεχόμενο και ιδεολογικό προταγμα αλλά και με σημαντικές εσωτερικές αντιθέσεις που αλλάζουν απο εποχή σε εποχή.

Με μέσο όρο ηλικίας από δεκαοχτώ μέχρι και είκοσι-οχτώ ετών και σύνθεση που ανακυκλώνεται συνεχώς ο αντί-εξουσιαστικός χώρος δεν έχει δομές και οργάνωση με την στενή έννοια του όρου. Στο χώρο των αναρχικών υπάρχουν σήμερα συλλογικότητες που λειτουργούν συγκροτημένα, ανένταχτες προσωπικότητες που παραμένουν αυτόβουλοι, καθώς και ένα κομμάτι κόσμου με ελάχιστες πραγματικές αναφορές στον αντί-εξουσιαστικό χώρο που αποκτά υπόσταση κατά τις περιόδους των συγκρούσεων στο κέντρο της Αθήνας. Η ρευστότητα αυτή σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη έμφαση στην βίαιη αντιπαράθεση και την συνάντηση στο δρόμο με το κομμάτι της άγριας νεολαίας και χούλιγκαν που αν και δεν ανήκουν στον αντί-εξουσιαστικό χώρο τα μέσα ενημέρωσης ταυτίζουν με αυτόν, δημιουργούν το πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η αντίληψη που κυριαρχεί σήμερα.

Αυτό που θα μπορούσε να καταγραφεί με σχετική ασφάλεια είναι πως τον τελευταίο χρόνο ο χώρος των αντεξουσιαστών βρίσκεται σε άνθιση με τις δημοσιογραφικές εκτιμήσεις (μάλλον υπερβολικές) να τον φέρνουν μεταξύ των 3500 και 5000 μελών. Το προφίλ αυτών των νέων ανθρώπων είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Μια μικρή μερίδα συντίθεται από παιδιά μεσοαστικών ή ακόμα και μεγαλοαστικών οικογενειών που βρίσκουν εκεί διέξοδο από τα οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα. Μια άλλη (η πλειοψηφούσα) αφορά σε ανθρώπους που έρχονται από το κοινωνικό – εργασιακό περιθώριο, την εργατική τάξη και τις μικροαστικές οικογένειες των προαστίων. Αυτή η ομάδα που είναι και ο κύριος όγκος, είτε έχει ιδεολογικά και πολιτικά προτάγματα, είτε απλώς εκφράζει βίαια την απογοήτευση και την αγανάκτηση του. Τον τελευταίο καιρό, θα πρέπει να προσθέσουμε και μια μερίδα φοιτητών που ριζοσπαστικοποιείται και εντάσσεται στην αυτονομία – μάλλον εξαιτίας των χειρισμών της αστυνομίας και των ΜΑΤ στις φοιτητικές κινητοποιήσεις.

Όλα τα παραπάνω όμως είναι απλώς εμπειρικές και εν πολλοίς αυθαίρετες εκτιμήσεις με σχετική αξία. Μεγάλο ενδιαφέρων έχει το γεγονός ότι για έναν κοινωνικό χώρο ο οποίος διαρκώς προβάλετε από τα μέσα ενημέρωσης δεν υπάρχει καμιά επιστημονική κοινωνιολογική προσέγγιση εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα, όπως μας αποκαλύπτει ο καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Παντειο πανεπιστήμιο, Γιώργος Ρουσσης. «Υπάρχουν διάφορα κείμενα, κάποια μυθιστορηματικού περιεχομένου και κάποια βιογραφικού χαρακτήρα. Μια ιστορία του αναρχισμού που κυκλοφορεί είναι πολύ παλιά. Ουσιαστικά δεν υπάρχει καμιά νέα έρευνα στο χώρο του αντιεξουσιασμου, εκτός ίσως από κάποια αδημοσίευτη διατριβή την οποία εγώ δεν γνωρίζω».

Από το 1991, οι εικονολήπτες σταματούν να τραβάνε από την πλευρά των διαδηλωτών και μεταφέρονται οριστικά πίσω από της διμοιρίες των ΜΑΤ. «Ήταν η περίοδος που θα πρωτοδημοσιευτουν φωτογραφίες με σημειωμένα πρόσωπα και βίντεο που δίνουν τους αναρχικούς». Λέει έμπειρος φωτορεπόρτερ που καλύπτει διαδηλώσεις στην Αθήνα για περισσότερο από είκοσι χρόνια. «Αυτό θα αλλάξει τελείως την γωνία από την οποία το κοινό παρακολουθεί αυτά τα γεγονότα». Το 1995 η σύλληψη 500 ατόμων μέσα στο Πολυτεχνείο, μετά το κάψιμο του κτιρίου της πρυτανείας του θα γίνει κομβικό σημείο για την περαιτέρω εξέλιξη της ιστορίας. Εντύπωση προκαλεί τότε ότι πολλοί από αυτούς που συλλαμβάνονται είναι απόγονοι προσωπικοτήτων με μακρόχρονη πολιτική παρουσία στην τρίτη ελληνική δημοκρατία και σημαντικό ιστορικό αντίστασης στη διάρκεια της δικτατορίας. «Έπειτα πολλοί από αυτούς που υποστηρίζουν την επαφή του αναρχικού χώρου με την εξωκοινοβουλευτική αριστερά θα πάνε σπίτια τους. Η τάση που προβάλει την σύγκρουση και την αντιπαράθεση θα επικρατήσει».

Από τότε μέχρι σήμερα εξελίσσεται η τυποποίηση της φιγούρας του ύποπτου-αντικοινωνικού–αναρχικού- στοιχείου που συχνάζει στην περιοχή των Εξαρχείων. Η ύπαρξη τύπων ύποπτου εφαρμόζονται από την αστυνομία σε τυχαία πρόσωπα με την παραμικρή υποψία προς όσους πληρούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτού του προφίλ (π.χ. ηλικία, ντύσιμο, συμπεριφορά). Αυτό προκύπτει από πόρισμα του τμήματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνηγόρου του πολίτη που όπως περιγράφει, «σε πολλές περιπτώσεις οι προσαγόμενοι πιθανολογούν επιλεκτικά κριτήρια (σε βάρος πολιτών που αμφισβήτησαν, αυτόκλητοι, τη νομιμότητα της σύλληψης άλλων). Ενίοτε οι προσαγωγές ήσαν αθρόες και αποτελούσαν μέρος ευρύτερων αστυνομικών επιχειρήσεων σε δημόσιους χώρους «υψηλής εγκληματικότητας» (περιοχή Πολυτεχνείου, Πλατεία Εξαρχείων). Φέρεται δε ότι συνοδεύθηκαν από απειλές ξυλοδαρμού και από απαξιωτικά σχόλια για την εξωτερική εμφάνιση, την οικογενειακή κατάσταση, τις πολιτικές πεποιθήσεις και την επαγγελματική απασχόληση των προσαχθέντων.» Πολύ περισσότερο επιβεβαιώνεται από ερμηνευτική εγκύκλιο διαταγή της ηγεσίας της ΕΛΑΣ που ενημερώνει τους αστυνομικούς ότι δεν προκύπτει ανάγκη για την εξακρίβωση της ταυτότητας κάποιου μόνο και μόνο επειδή ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένους τύπους υπόπτων και από την κίνηση του σε χαρακτηρισμένους ως «ύποπτους» χώρους. Μήπως όμως τα στερεότυπα είναι ισχυρότερα από έρευνες και διαταγές;

ΦΩΤΟΣ
*Οτι φωτός κατάφερα να σηκώσω απο χτές το βράδυ, εδώ

ΚΟΥΙΖ
* Μια μικρή παρατήρηση για το βίντεο που έπαιξε το Μέγκα:

Εδώ το βίντεο της κοπέλας που τράβηξε τη σκηνή απο το Youtube:

και εδώ το βίντεο, όπως το μετέδωσε το Μέγκα. Οποιος βρεί τις διαφορές, κερδίζει. Προς τι η δραματοποίηση συνάδελφοι;

LIVE UPDATES

*Στο twitter μπορείτε να δειτε τα live updates που σήκωνα μέσω κινητού τηλεφώνου, στο λογαριασμό μου εδώ καθώς και του Αστέρη Μασούρα, ο οποιος είχε την καλοσύνη να μεταδίδει στην πλατφόρμα τα μηνύματα μου, όταν πια δεν μπορούσα να στέλνω καθώς και τις δικές του ανταποκρίσεις εδώ. Απο τους φίλους μας στο twitter θα εντοπίσετε και άλλους που έκαναν καταγραφή των γεγονότων καθ’όλη τη διάρκεια των γεγονότων.

Update 19:34 7/12/2008: Εκτεταμένες συμπλοκές ακόμα στην πλατεία εξαρχείων με την αστυνομία να ανακαταλαμβάνει την περιοχή κάνοντας χρήση μεγάλων ποσοτήτων δακρυγόνων.

Update: Αυτή τη στιγμή απο το παράθυρο ακούω κόσμο να μαζεύεται και να φωνάζει συνθήματα. Πάμε για μεγάλη νύχτα. Τα ΜΑΤ είναι αυτή τη στιγμή στην πλατεία. Φαίνεται πως ο κόσμος μαζεύεται προς το πολυτεχνείο

αρχική καταχώρηση 22:00-6/12 Αλλη μια συμπλοκή στην Μεσολογγίου στα Εξάρχεια κατέληξε στο θάνατο -αυτή τη φορά- ενός νεαρού, όπως επιβεβαιώθηκε πριν λίγο τόσο απο φίλους που επικοινώσησαν με το νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όσο και απο το ραδιοσταθμό ΣΚΑΙ. Αυτή τη στιγμή επικρατεί χαμός σε όλη την περιοχή, με συμπλοκές περίξ της πλατείας και εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων. Οι μαρτυρίες λένε πως 20 νεαροί πέταξαν μπουκάλια σε μια δοιμιρία των ΜΑΤ που κατέβαινε στην περιοχή. Εκείνη τη στιγμή ήρθε και ένα περιπολικό απο το οποίο ένας αστυνομικός φέρεται να πυροβόλησε αδιακρίτως προς το πλήθος. Μια απο τις σφαίρες βρήκε ένα νεαρό στο κεφάλι, ο οποίος και πέθανε. Η εκδοχή που μεταδίδει ο ΣΚΑΙ είναι πως το περιπολικό δέχθηκε επίθεση, οπότε ένας εκ των δυο αστυνομικών πυροβόλησε απο φόβο. Αυτή τη στιγμή γινονται συμπλοκές στην πλατεία εξαρχειων και όλα δείχνουν οτι θα ενταθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Θέλω μόνο να σημειώσω οτι ήταν αναμενόμενο αυτό. Τα εξάρχεια είναι σε κλοιό εδώ και χρόνια απο μια άγονη πολιτική που δεν οδηγεί πουθενά