Ενάντια στη μελαγχολία

Την αρχή έκανε ο Jason Calacanis, όταν το καλοκαίρι δήλωσε πως παραιτείται από το blogging. «Έχει χάσει πια το νόημα του. Το άγχος να μείνεις στην λίστα με τα δημοφιλέστερα μπλόγκς το αποστεώνει από τα πρώτα του νοήματα. Tο χρωστάω στην οικογένεια μου» ήταν η δικαιολογία του. O Economist υπερθεμάτισε υποστηρίζοντας πως τα blogs από ρομαντικά δημόσια ημερολόγια καταγραφής και σχολιασμού της πραγματικότητας, οχήματα ενδυνάμωσης της λαϊκής συμμετοχής στα δημόσια πράγματα και ενημέρωσης από τα «κάτω», ενσωματώθηκαν σε παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης εταιρείες που στοχεύουν στο κέρδος και έγιναν mainstream. Οι bloggers σε πολλές περιπτώσεις πλέον συνιστούν μια αγορά δίπλα στην παραδοσιακή αγορά των ΜΜΕ. Και σίγουρα αληθεύει πως μια αιτία ακόμα της υποχώρησης του blogging βρίσκεται στην ανάδυση νέων μορφών επικοινωνίας όπως το facebook, το twitter, το friendfeed κ.α. που καταλαμβάνουν πλέον αρκετό από το ενδιαφέρον του κόσμου. Στα καθ’ημάς -επιπλέον- η είσοδος των ΜΜΕ στο χώρο και η αύξηση της επιρροής της λαϊκιστικής δημοσιογραφίας που ορθά διαβλέπει ο Σοφιστής οδηγούν στη μελαγχολία που καταγράφει ο Νίκος Ξυδάκης. Παρακολουθούμε τον επιθανάτιο ρόγχο των blogs όπως αναρωτήθηκε ο Μανώλης Ανδριωτάκης, ή την εξέλιξη του φαινομένου όπως αντίτεινε ο Nikan;

«Μπορεί να συνεχίζει να αυξάνεται ο αριθμός των ιστολογίων, αλλά δε βλέπουμε ποιοτικές διαφοροποιήσεις που θα δικαιολογούσαν μεγάλη αισιοδοξία» γράφει ο Ανδριωτάκης. «Εν πολλοίς, τα μπλογκ άκμασαν χωρίς να αλλάξουν πολλά πράγματα στο τοπίο των Μέσων ή της κοινωνίας γενικότερα.» συμπληρώνει ο ίδιος. O Nikan τοποθετεί διαφορετικά το πρόβλημα: «Ενώ τα social media παγκοσμίως έπαιξαν το ρόλο ενός «αντάρτικου» απέναντι στην κατευθυνόμενη από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα ενημέρωση που πρόσφεραν τα παραδοσιακά media, πράγμα που, κάπως ρομαντικά, συνέβη αρχικά κι εδώ, σταδιακά, τα πιο πετυχημένα μετεξελίχθηκαν σε μορφώματα που έχουν αρκετές ομοιότητες με τα παραδοσιακά media» επισημαίνει σχετικά σε συνέντευξη που παραχώρησε στην KnowHow.

Σύμφωνοι λοιπόν, είμαστε σε σημείο καμπής με τη σφαίρα του λαϊκισμού να απλώνεται και προς τα εδώ. Αναγκαστική επιστροφή στα στοιχεία. Στην έρευνα που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα το περιοδικό monthly review σε συνεργασία με την VPRC, ασχέτως του αν σε κάποιο βαθμό είναι biased τα αποτελέσματα της, καταγράφονται πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία γύρω από την κουλτούρα και τις ιδιαιτερότητες της μπλογκόσφαιρας, όπως αυτή έχει έρθει ως εδώ. Σφοδρό ενδιαφέρον για την πολιτική (76%), έντονη ενασχόληση με τα ΜΜΕ και απόρριψη της τηλεόρασης (91%) πίστη ότι μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση της χώρας (44%). Αντινεοφιλελεύθερες απόψεις (38%) τήρηση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας (94%), μια σημαντική μερίδα βλέπει το μέλλον του μπλόγκινγκ στην δυνατότητα πρόκλησης και συντονισμού μαζικών κινητοποιήσεων (34%) και πιστεύει ότι αυτά θα παίξουν εφεξής ρόλο στην αντικειμενική ενημέρωση (24%).

Λίγο πιο έξω από τα στενά όρια του blogging άλλες εξελίξεις, λίγο πιο φωτεινές, συντελούνται διεθνώς και δυστυχώς τις ξεχνάμε στην τωρινή συζήτηση. Παράδειγμα η εκλογική καμπάνια του Μπαράκ Ομπάμα αλλά και κοινωνικές πρωτοβουλίες που καταγράφονται σε διάφορα επίπεδα. Προχθές πήρα με email μια πολύ ενδιαφέρουσα είδηση. Microsoft, Facebook, Google, Youtube κ.α. καλούν στην Νέα Υόρκη από τις 3 ως τις 5 Δεκεμβρίου μια συνάντηση με γνωστά διεθνή κινήματα όπως την οργάνωση Save Darfour προκειμένου να βρουν τεχνολογικούς τρόπους ενδυνάμωσης της δράσης τους και εμπλοκής των χρηστών του διαδικτύου στο έργο τους. Η διοργάνωση αυτή, η οποία είναι αποκαλυπτική, για τον πολιτικό ρόλο των εταιρειών αυτών, αφού περιλαμβάνει και οργανώσεις ενάντια σε λαϊκά κινήματα όπως το FARC της Κολομβίας, είναι εντούτοις, μια απάντηση σε αυτό που οι επιστήμονες καταγράφουν ως πολιτική της μελαγχολίας στο διαδίκτυο. «Εννοούν την πολιτική παθητικότητα, αφού οι χρήστες τους κινούνται στην virtual reality και μεταξύ τους. Ενδιαφέρονται για την πολιτική παρέμβαση αλλά όχι με τους παραδοσιακούς πολιτικούς όρους» εξηγεί ο διευθυντής του Monthly Review, Βαγγέλης Χωραφάς.

Κοιτώντας πίσω, νομίζω, πως οι στιγμές που έδωσαν νόημα και σχήμα σε όλα αυτά που γίνονται εδώ είναι οι στιγμές της αφύπνισης και της δράσης. Οι στιγμές που έσπασαν για λίγο αυτή τη μελαγχολία. Πρωτοβουλίες και κινητοποιήσεις μετά από δημιουργικές ζυμώσεις και αντιπαραθέσεις. Αυτό λένε και τα στοιχεία της VPRC. Για αυτό βρέθηκε όλος αυτός ο κόσμος εδώ. Για τη χαρά της συμμετοχής. Όσο κατάγονται τα social media και το blogging (εκείνο το κομμάτι τους το οποίο αφορά τη συμμετοχική δημοσιογραφία και την πολιτική) από τα πρώτα προσωπικά ημερολόγια, άλλο τόσο κατάγονται από το πρώτο indymedia. Το θέμα δεν ήταν ποτέ στο blogging αυτό καθ’αυτό αλλά στην γνήσια έκφραση των πολιτών. Των νέων ατομικοτήτων και συλλογικοτήτων που γεννάει το διαδίκτυο και η οικονομία του. Διαβάζω κι εγώ -όπως νομίζω και ο Νικάν – το φαινόμενο εξελικτικά. Όσο προχωράει τα πράγματα η καινοτομία των startups, άλλο τόσο χρειάζεται η κοινωνικοπολιτική συνειδητοποίηση και δράση. Σήμερα ακόμα παραπάνω.

Όσο θα στρεφόμαστε στην λογική του branding, του μάρκετινγκ και της προσωπικής επιτυχίας και θα αφήνουμε στην άκρη το συλλογικό, τόσο θα κερδίζουν έδαφος οι λαϊκιστές και οι χειρότεροι εκφραστές των ΜΜΕ και της πολιτικής -θα μεταφέρουν το παιχνίδι τους εδώ. Ορθά αγωνιστήκαμε υπέρ της ανωνυμίας, όμως αμελήσαμε ότι όλοι αυτοί παραμένουν, ένας “εχθρός” τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Ότι στηρίζονται στην βιομηχανία παραγωγής ενημέρωσης η οποία οδηγεί τις συζητήσεις μας. Δεν προχωρήσαμε παρακάτω. Δεν φτιάξαμε ανταγωνιστικά υποκείμενα στη ρίζα του προβλήματος. Δεν αμφισβητήσαμε αρκετά το μοντέλο ενημέρωσης. Η Ελληνική πραγματικότητα (θεσμοί, media, επιχειρήσεις) εισέρχονται στο χώρο και αυτό είναι μάλλον καλό τόσο για αυτούς όσο και για εμάς -εάν ωριμάσουμε. Το λέει εμφατικά η έρευνα της VPRC ότι οι κοινότητες μας, ακόμα ταγμένες στον κριτικό λόγο συνιστούν μια μικρή αντικοινωνία. Η οποία μοιραία -συμπληρώνω- θα πρέπει να συγκρουστεί με την κοινωνία που κατασκεύασε όλα αυτά τα χρόνια η τηλεόραση. Στο Βήμα σήμερα δημοσιεύεται μια έρευνα σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες έχουν άγνοια της κρίσης μεν, αλλά είναι διατεθειμένοι να υποστούν θυσίες για την αντιμετώπιση της ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται ακριβώς. Έχουν ελπίδα πιστεύετε να ενημερωθούν πραγματικά από τον αστικό τύπο και το παιχνίδι εντυπώσεων που παίζει; Από κάποια blogs, όμως. ίσως ναι.

Ο Άνεμος κάνει αυτές τις ημέρες το vatopuzzle, ο Αντρέας καλεί σε κινητοποίηση υπέρ του Παναγιώτη Κετίκη, διάφοροι φίλοι τρέχουν την καμπάνια 4Δ (μια δυνητικά πολύ ελπιδοφόρα πρωτοβουλία), ο Νικαν προ μηνών πρότεινε τη δημιουργία ενός blog ανεξάρτητης ερευνητικής δημοσιογραφίας που θα στηρίζεται στο donation (επανέρχομαι ξανά και ξανά στην ιδέα). Επιστροφή στις ρίζες. Η μελαγχολία των ημερών ελπίζω πως δεν είναι τίποτα παραπάνω από την μελαγχολία των A-list bloggers στην πραγματικότητα και του μοντέλου που τους πήρε μακριά από τις ρίζες του blogging.