Οι πρίγκηπες των σκουπιδιών

Το σημερινό ρεπορτάζ μου στο Κ. Πρόκειται για την αρχή μιας μεγαλύτερης έρευνας, την οποια ελπίζω να μπορέσω να ολοκληρώσω σε ένα, δυο κειμενα ακόμα. Περιμένω τα σχόλια σας:

«Η πολύβουη λεωφόρος ΝΑΤΟ, βυθίζεται τη νύχτα σε μια ανατριχιαστική σιωπή. Κάπου κάπου περνά ένα αδέσποτο σκυλί, ένας μετανάστης, ή ένα φορτηγό, όμως γενικά τίποτα δεν θυμίζει ότι εδώ βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές ζώνες, ενός ανεπτυγμένου Ευρωπαϊκού κράτους. Περισσότερο με κακόφημη υποβαθμισμένη βρώμικη και επικίνδυνη περιοχή στην οποία επικρατεί εγκατάλειψη μοιάζει. Ο Δημήτρης, ο φωτογράφος με τον οποίο ερχόμαστε σήμερα εδώ, στρίβει την μοτοσυκλέτα του και μπαίνει μέσα στα μικρά κάθετα στενά. “Κοίτα” μου λέει.

Πίσω από τη λεωφόρο, αποκαλύπτεται ένας υπόγειος κόσμος από γκέτο και φαβέλες. Μετανάστες νόμιμοι και παράνομοι, εξαθλιωμένοι εργάτες αναπνέουν τον μολυσμένο αέρα του Θριασίου για ένα κομμάτι ψωμί. Στα όρια της χωματερής σκουπιδιών, δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως συντηρείται μια χωματερή ανθρώπινων ζωών. Στην μια πλευρά μένουν τα “Πακιστάνια”, πιο κάτω στη Νέα Ζωή στήσανε την κοινότητα τους οι Ρωσοπόντιοι και σκορπισμένοι εδώ κι εκεί τρεις καταυλισμοί τσιγγάνων.

Οι κοινότητες τους είναι κλειστές και απρόσιτες. Οι Ρώσοι θεωρούνται σκληροί και οι τσιγγάνοι ανεξέλεγκτοι που επιδίδονται σε κάθε λογής παράνομες δραστηριότητες. “Οι πακιστανοί είναι ήσυχοι” μου λέει ο Δημήτρης, που έρχεται εδώ τακτικά, τα τελευταία δυο χρόνια. “Δουλεύουν στις αποθήκες και τις βιομηχανίες για ένα κομμάτι ψωμί, νοικιάζουν χαμόσπιτα στα οποία μένουν 10 και 15 καμιά φορά άτομα μαζί και τα μόνα έξοδα τους είναι ένα πιάτο δορυφορικής τηλεόρασης και τηλεκάρτες για να επικοινωνούν με τις οικογένειες στην πατρίδα” συμπληρώνει. Σε ένα τέτοιο χαμόσπιτο, αφήνουμε την μοτοσυκλέτα του προκειμένου να συνεχίσουμε με τα πόδια ως τον καταυλισμό των Αλβανών τσιγγάνων.

Βρίσκεται σε ένα πλάτωμα γεμάτο παράγκες από ελενίτ, νάιλον και χαρτόνια, ακριβώς κάτω από τη χωματερή και πίσω από τις αποθήκες μετάλλου σκράπ – παράνομες οι περισσότερες. Τα παιδιά κυκλοφορούν ξυπόλητα ή γυμνά στις λάσπες και τα βρωμόνερα, ανάμεσα σε κότες, κόκορες, γάτες και σκύλους. Τα ρούχα τους είναι μεσ’τη βρωμιά, αλλά γυρνάνε και σου χαμογελάνε με τα μεγάλα εκφραστικά τους μάτια – αυτά που μόνο οι τσιγγάνοι έχουν. Οι ετοιμόροπες παράγκες είναι στολισμένες με λουλούδια και στο βάθος ακούγεται ο Νίκος Κωνσταντάρας απο κάποια ελληνική ταινία του ‘70. Η ζωή ανθίζει εδώ με αυτοσχέδιο τρόπο από τα σκουπίδια μας.

Οι Αλβανοί τσιγγάνοι θεωρούνται η πιο κλειστή και σκληρή κοινότητα της περιοχής, όμως απόψε μας περιμένουν πως και πως. Ο Δημήτρης μοιράζει φωτογραφίες από ένα γάμο τους που φωτογράφισε τον προηγούμενο μήνα κι έτσι μας καλοδέχονται. Σε όλο τον καταυλισμό υπάρχει όλο κι όλο ένα χτισμένο σπίτι. Το νοικιάζει ο Νίκος, ένας 46χρονος οικογενειάρχης από τους Έλληνες τσιγγάνους ιδιοκτήτες του. “Ήρθαμε το 93-94 από τα βουνά. Ερχόμασταν λίγοι-λίγοι. Από το 2001 έχουμε όλοι χαρτιά και πληρώνουμε κάθε χρόνο για την άδεια παραμονής. Δεν έχουμε επαφές με τους ξένους εδώ, τα πακιστάνια, ούτε τους Αλβανούς. Με τους Έλληνες τσιγγάνους δεν κάνουμε παρέα. Εμείς δεν κλέβουμε και δεν κάνουμε μαλακίες. Δεν είμαστε πρεζάκια. Ήρθαν εδώ και τους διώξαμε από φόβο. Δεν θέλουμε να κάνουν παρέα με τα παιδιά μας” λέει ο Νίκος προσπαθώντας να μου εξηγήσει για ποιο λόγο είναι τόσο κλειστοί. “Μαζεύουμε τα παλιοσίδερα, τα πουλάμε στον παλιατζή για είκοσι ή τριάντα ευρώ για να έχουμε να φάμε. 70, 80 λεπτά το κιλό πάει” συνεχίζει ο ίδιος.

“Δεν μέναμε ποτέ σε ένα μέρος. Ο ένας τράβαγε τον άλλο, όπου είχε δουλειά. Έβλεπα εγώ ότι στη Θήβα είχε περιβόλια, έπαιρνα τηλέφωνο τον ξάδερφο ή το θείο μου και του έλεγα, έλα εδώ, βγαίνει το μεροκάματο. Έτσι φτάσαμε και εδώ” μου εξηγεί ο Βασίλης ένας γεροδεμένος 28χρονος πατέρας τεσσάρων παιδιών που μένει στην άκρη του καταυλισμού. Ήρθε πρώτη φορά σε ηλικία 11 ετών μαζί με τα αδέρφια του περπατώντας για μέρες απο τα βουνά της Ηπείρου.

“Τότε που ερχόμασταν από τα βουνά, ήμασταν πολύς κόσμος. Μπορεί και 70 άτομα, περπάτημα για δέκα ή δώδεκα μέρες. Πολλές φορές μας πιάνανε και μας γυρνάγανε πίσω. Άλλοι αστυνομικοί μας βαράγανε, άλλοι είχαν καλή καδιά. Κάνανε ότι θέλανε ο καθένας τους. Εμείς φοβόμασταν. Είχαμε παιδιά, κουβαλάγαμε τσάντες. Μας πηγαίναν στα σύνορα, παίρνανε τα ονόματα μας, αλλά εμείς γυρνάγαμε πάλι πίσω, τι να κάναμε; Ακούσαμε ότι έχει μια χωματερή στην Αθήνα και βγαίνει το μεροκάματο” συνεχίζει ο ίδιος.

Κατέληξαν στη χωματερή μετά από δεκαετή περιπλάνηση στα χωράφια της ηπειρωτικής Ελλάδας και έστησαν τη μικρή τους φαβέλα (τσιγγάνικο καταυλισμό το λέμε αλλά πρόκειται για κανονική φαβέλα) προκειμένου να δουλέψουν στην ανακύκλωση μετάλλου σκράπ.

Κάθε πρωί στις 6 η ώρα ένα πλήθος από άντρες γυναίκες και παιδιά ανεβαίνει στους σκουπιδόλοφους για να μαζέψουν καλώδια, σίδερα και αλουμίνια – ότι μεταλλικό βρουν. Αυτοί που μένουν πίσω καθαρίζουν το εμπόρευμα, το οποίο πηγαίνουν με τα τσουβάλια μετά στις αποθήκες μέταλλου σκράπ που είναι γεμάτη η περιοχή. Το βράδυ ανάβουν φωτιές για διάφορους λόγους. Καίνε τα καλώδια για να μαζέψουν το χαλκό, αλλά επίσης ελλείψει ρεύματος, συγκεντρώνονται γύρω τους.

Οι ίδιοι μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, όμως κάνουν μια ιδιαιτέρως επικίνδυνη δουλειά. “Μπαίνουν ανάμεσα στα οχήματα της χωματερής και δημιουργούν πρόβλημα. Τον περασμένο μήνα σκοτώθηκε κάτω από τις ερπύστριες ενός οχήματος μια τσιγγάνα – ο οδηγός δεν την είδε” λέει ο Γιώργος Χάρδας, πρόεδρος των εργαζομένων της χωματερής. “Ένα παιδί είναι ακόμα στο νοσοκομείο. Άλλες φορές απαγάγουν τους οδηγούς με μαχαίρια και πιστόλια και τους αναγκάζουν να κατεβάζουν τα τσουβάλια τους για να μην τα σέρνουν. Παίρνουν χαλασμένα τρόφιμα και τα πουλάνε ή τα δίνουν στα παιδιά τους και τα κάνουν όλα αυτά μέσα στο εύφλεκτο βιοαέριο των σκουπιδιών. Πρόκειται για πολύ επικίνδυνη κατάσταση” συνεχίζει ο ίδιος.

“Καμιά φορά φέρνουμε καμιά σοκολάτα από τη χωματερή που τρώνε τα παιδιά” λέει από την δική του πλευρά με αφοπλιστική ειλικρίνεια ο Βασίλης. “Μπορεί να είναι και χαλασμένα, αλλά τους τα δίνουμε, τι να κάνουμε; Δεν περισσεύουν λεφτά”.

Η παρουσία τους ξεσηκώνει αντιδράσεις ανάμεσα στους τοπικούς παράγοντες, οι οποίοι ούτε λίγο, ούτε πολύ ζητάνε την εκδίωξη τους. “Οι Αλβανόγυφτοι πως βρίσκονται στην Ελλάδα; Είναι χρήσιμοι εργάτες αυτοί για τη χώρα; Γιατί δεν τους διώχνει; Δεν κατάλαβα, έχουμε λίγους γύφτους για να πάρουμε και τους Αλβανούς” λέει ο Νίκος Μελετίου, Δήμαρχος Ασπροπύργου. Θεωρεί ότι συνιστούν πρόβλημα για την περιοχή και τους αποδίδει την ευθύνη για τις πρόσφατες φωτιές που παραλίγο να κάνουν στάχτη το Θριάσιο. “Οι τσιγγάνοι βάζουν κάθε βράδυ τις φωτιές και προχτές τους ξέφυγε. Και στις τρεις εστίες πάει η πυροσβεστική κάθε βράδυ. Προχθές άλλο ένα σημείο στην Ελευσίνα πήρε φωτιά, πάλι από καταυλισμό τσιγγάνων. Δεν ξέρω πόσα χρόνια είναι εκεί, αλλά το πρόβλημα είναι από τις αρχές του 90. Πλήθυναν και τώρα έχουμε φτάσει στο αποκορύφωμα, δεν αντέχουμε άλλο” συνεχίζει ο ίδιος.

Αυτό που δεν λένε οι αρχές, είναι πόσα πολλά οι ίδιες δεν έχουν πράξει για να μην αναπτυχθεί αυτό το φαινόμενο. Κάτω απο τα κοιμισμένα φώτα της πρωτεύουσας, μια μικρή φαβέλα, άνθος της ασυδοσίας και της αυθαιρεσίας, πήρε φωτιά.

“Υπάρχουν ανοιχτές παράνομες χωματερές δίπλα στη χωματερή. Εκεί γίνονται αναφλέξεις κάθε τρείς και λίγο. 100% κανείς δεν ξέρει ποιός έβαλε τη φωτιά, οπότε ας μην κάνουμε τους τσιγγάνους εξιλαστήρια θύματα. Οι τσιγγάνοι δεν είναι στον τρίτο κόσμο, είναι στον τέταρτο. Το κράτος είναι απών σε αυτή την περιοχή” λέει ο Γιάννης Τόλιος μέλος της τοπικής οργάνωσης του Συνασπισμού.

Ότι είναι ανεπιθύμητοι το ζουν τακτικά οι τσιγγάνοι στον καταυλισμό με την αστυνομία να μπαίνει και να συλλαμβάνει κόσμο για εξακρίβωση κάθε τρεις και λίγο. “Ηρθανε και πιάσανε το γιο του κουνιάδου μου, 17 χρονών και έμεινε μέσα 22 μέρες, επειδή έχασε τα χαρτιά του εκεί που δούλευε οικοδομή. Έστειλε διαβατήριο από Αλβανία για να βγάλει τα χαρτιά του. Οι γονείς του είναι όμως νόμιμα εδώ πέρα” λέει ο Βασίλης. “Δεν καταλαβαίνω τι παράπονο έχουν από εμάς. Έρχονται στα σπίτια μας και παίρνουν όποιον βρουν. Για ποιο λόγο; Όταν τους ρωτάμε δεν απαντάνε τίποτα. Κι αν φταίει ένας για κάτι, φταίμε όλοι. Πιστεύω ότι θέλουν να μας διώξουν, αλλά δεν έχουμε που να πάμε. Είμαστε 100 οικογένειες. Δεν μπορούμε να πάμε στα περιβόλια τώρα που δουλεύαμε παλιά, γιατί δεν μπορούμε να βγάλουμε το ψωμί για τα παιδιά μας. Δουλεύαμε 8 ώρες δουλειά για 20 ευρώ. Τι να πάρεις με τόσα λίγα; Γάλα μπειμπιλίνες, φαγητό να φάνε τα παιδιά” αναρωτιέται ο Βασίλης.

Ο Νίκος κάθεται σε μια βρώμικη πλαστική καρέκλα και μου λέει με περηφάνια πως έχει τέσσερα παιδιά και 11 εγγόνια. Μένουν όλοι μαζί και ως είθισται στις κλειστές παραδοσιακές κοινότητες, υπακούν ευλαβικά τον πατέρα.

“Δεν έχουμε προέδρους και τέτοια πράματα εμείς εδώ. Έχω παιδιά, αδέρφια, νύφια. Κάνω κουμάντο στην οικογένεια μου. Ούτε φασαρίες κάνουμε, ένα σόι είμαστε όλοι” μου λέει με αμεσότητα. Τα τελευταία δυο χρόνια έχουν μαζευτεί εδώ καμιά κατοσταριά οικογένειες.

Με τις αρχές δεν έχουν επαφή γιατί όπως λένε δεν τους δέχονται αφού δεν έχουν “αξία”. “Κάναμε μια μέρα απεργία και δεν μπορούσαν να δουλέψουν τα χυτήρια εδώ δίπλα. Ζητήσαμε να δούμε το διοικητή της χωματερής. Μας είπε θα σας δώσω λόγο σε δυο μέρες. Ήρθε μετά και μας είπε ότι έφτασε το θέμα μέχρι τον πρωθυπουργό. Λέγανε ότι παρεμποδίζαμε τις μπουλντοζιέρες των δήμων που δουλεύανε εκεί. Τη δουλειά μας κάνουμε, καθαρίζουμε τη βρώμα εκεί πάνω για να μαζέψουμε ένα αλουμίνιο, ένα καλώδιο. Καλό κάνουμε, κακό δεν κάνουμε” λέει ο Βασίλης.

Η Ελληνική βιομηχανία μετάλλου βασίζεται στο σκράπ που μαζεύεται από τις χωματερές και αλλού. Το 100% της παραγωγής μετάλλου βασίζεται στην ανακύκλωση και απο αυτό το 50% έρχεται από τις χωματερές της Αθήνας και της επαρχίας. Αυτά τουλάχιστον υποστηρίζουν επαγγελματίες του σκράπ που έχουν τις αποθήκες τους γύρω από τη χωματερή και στελέχη της βιομηχανίας στο ντοκιμαντέρ “Πρώτη ύλη” τα γυρίσματα του οποίου πραγματοποιεί αυτό τον καιρό, ο σκηνοθέτης Χρήστος Καρακέπελης. Οι τσιγγάνοι είναι στην πραγματικότητα ένα από τα πρωτογενή κύτταρα μιας μεγάλης και ανθηρής βιομηχανίας, η οποία όμως με την ανοχή, την αδιαφορία ή την διαφθορά των δημόσιων λειτουργών και του κράτους αναπτύχθηκε στρεβλά, ενάντια στους κατοίκους και το περιβάλλον.

“Εδώ και δέκα χρόνια έπρεπε να έχει βρεθεί μια λύση στην πολεοδόμηση της βιομηχανικής περιοχής. Δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα γιατί όπως είπε ο ίδιος ο δήμαρχος, όλα γίνονται για την πίτα” καταγγέλλει ο Βαγγέλής Λιάκος, δημοσιογράφος της τοπικής εφημερίδας “Θριάσιο”. “Οι ευθύνες του Δήμου είναι στο ότι δεν έχει βρει λύση στην πολεοδόμηση της περιοχής με αποτέλεσμα να λειτουργεί ο καθένας με τους δικούς του νόμους. Υπάρχουν περιοχές που η αστυνομία δεν μπαίνει γιατί φοβάται. Οι τσιγγάνοι, απλώς συμβαδίζουν με την κατάσταση. Επικρατεί αναρχία, οπότε κι αυτοί την εκμεταλλεύονται όπως μπορούν” συνεχίζει ο ίδιος.

Ο Δήμαρχος από την πλευρά του απαντά πως δεν φέρει ευθύνη για τίποτα άλλο εκτός από την καθαριότητα και καταγγέλλει την πολιτεία (νομαρχία, υπουργείο οικονομικών) που δεν ασκούν ελέγχους στην περιοχή και επιτρέπουν στους τσιγγάνους να καταλαμβάνουν ξένες ιδιοκτησίες. Καταγγέλλει όμως και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμα και το συνήγορο του πολίτη που ζητά από την αστυνομία και τις αρχές διακριτική μεταχείριση και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. “Μπαίνουν στις οικοδομές και κλέβουν τα καλώδια, πάνε στα βουλκανιζατέρ και καίνε τα ελαστικά για να πάνε το σύρμα στους σκραπατζήδες. Αυτούς πάλι ποιος τους ελέγχει; Υπουργείο Οικονομικών, αστυνομία; Κανείς” λέει ο Ν Μελετίου. Του αντιτείνω ότι καταυλισμοί χωρίς νερό και ρεύμα συνιστούν ωρολογιακές βόμβες για την δημόσια υγεία, υποβαθμίζουν την περιοχή και εξαθλιώνουν ανθρώπους μου απαντά ως εξής: “Που να βάλω τουαλέτες και νερό σε καταπατημένη ιδιοκτησία; Μου έχουν κάνει μηνύσεις για αυτό. Όλοι οι άλλοι φορείς έχουν ευθύνη εκτός από το Δήμο. Ας τα λύσει η πολιτεία”.

Ο Βαγγέλης Λιάκος, πάλι δίνει μια διαφορετική εικόνα: “Οι σκραπατζήδες είναι οι ηθικοί αυτουργοί της κατάστασης. Αν τους έλεγχε κάποιος θα λυνόταν το πρόβλημα. Εδώ πάνε και κλέβουν τις σχάρες των υπονόμων από τους δρόμους. Έπειτα υπάρχει έλλειψη πολιτικής για τους τσιγγάνους συνολικά. Είναι πολύ επικίνδυνα τα πράγματα, χωρίς να υπάρχει έλεγχος από την νομαρχία. Ο Δήμος παίρνει δημοτικά τέλη. Είναι ο πιο πλούσιος δήμος της Ελλάδας, χάρη στις επιχειρήσεις. Αν κάνει τις απαραίτητες υποδομές, καθαριότητα, ύδρευση, αποχέτευση, όχι μόνο για τους τσιγγάνους, αλλά για την περιοχή συνολικά, θα βοηθήσει την κατάσταση. Οι τσιγγάνοι είναι απλώς μέρος του προβλήματος”.

Πέρα από την συζήτηση περί αρμοδιότητας ή αναρμοδιότητας που καταδικάζει περιοχές της Δυτικής Αττικής σε παρακμή και περιβαλλοντική υποβάθμιση, στον τσιγγάνικο καταυλισμό, “η ζωή είναι χάλια” λέει ο Βασίλης. “Δεν αντέχουμε με τη ζέστη. Έτσι είναι. Θα κάτσεις χωρίς νερό ή φαγητό για να βγάλεις ένα αλουμίνιο, ένα καλώδιο από τις πρίζες που πετάει ο κόσμος. Καθόμαστε γιατί δεν έχουμε που να πάμε άλλο” λέει με απελπισία. Η έλλειψη νερού και ηλεκτρικού ρεύματος καθιστά τον καταυλισμό υγειονομική βόμβα. Τα κρούσματα μηνιγγίτιδας λένε πως είναι αυξημένα, αλλά αυτό δεν φαίνεται πουθενά, αφού όταν χρειάζονται γιατρό πηγαίνουν σε όποιο νοσοκομείο της Αθήνας εφημερεύει.

Στην μοναδική μέχρι σήμερα κίνηση ανθρωπιάς που έχουν δει από τις αρχές, τον περασμένο μήνα δάσκαλοι από το γειτονικό σχολείο, πήγαν και ζήτησαν να γράψουν τα παιδιά -που είναι όλα αγράμματα- στο σχολείο. Πιστεύουν ότι τους προστατεύει το τάμα που έκαναν κάποτε σε κάποιον Άγιο Νικόλαο έξω από τα φάρσαλα. Κάθε χρόνο, τον Μάιο, ο καταυλισμός αδειάζει. Φοράνε μαύρα και πηγαίνουν να προσκυνήσουν τον Άγιο.

Η κατάσταση στο Θριάσιο πεδίο, δεν πάει άλλο, σε αυτό συμφωνούν όλοι. Θα αντιμετωπιστούν οι πραγματικές αιτίες τουλάχιστον αυτή τη φορά, ή θα πληρώσουν κάποια εξιλαστήρια θύματα;

Advertisement