Στα νησιά το χειμώνα

To ακούς στις ειδήσεις, το διαβάζεις στις εφημερίδες, στο λένε οι ντόπιοι το καλοκαίρι αλλά αν δε το δεις με τα μάτια σου, δεν το καταλαβαίνεις. Κάποια νησιά μας είναι δυσβάσταχτα απομονωμένα το χειμώνα κι η ζωή σε αυτά αδικαιολόγητα δύσκολη. Όλη τους η καλοκαιρινή αίγλη (τότε που κι αυτά κι εμείς φοράμε τα καλά μας για την συνάντηση), καταρρέει μέσα σε ένα παλιό καράβι που βρωμοκοπά όταν θυμάται να κάνει δρομολόγια, στην αγωνία των κατοίκων μην πάθουν κάτι και δεν προλάβουν, στον μόνο παιδίατρο που κάνει γύρα τα νησιά με ραντεβού και μαζεύει πενηντάευρα ελείψει άλλων λύσεων και τόσα πράγματα που αυτοί οι άνθρωποι έχουν μάθει να αγνοούν για χάρη της ησυχίας, της αγάπης για τον τόπο και μιας ποιότητας ζωής που εμείς εδώ δεν φανταζόμαστε καν.

Χρειάστηκε να κατέβω το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Πάτμο. Θυμόμουν από το καλοκαίρι πως το ταξίδι με το πλοίο της γραμμής διαρκεί οχτώ με εννιά ώρες. Είχα ήδη οπλιστεί με υπομονή για το ταξίδι και προγραμμάτιζα τις υποθέσεις μου βάσει αυτού. Θα έμπαινα στις 4 το απόγευμα και θα έβγαινα στις 1 μετά τα μεσάνυχτα. Το ανάλογο θα συνέβαινε το βράδυ της Κυριακής προς Δευτέρα. Δυο ημέρες στην άκρη του Αιγαίου.

Τα σχέδια μου κατέρρευσαν αμέσως μόλις σήκωσα το τηλέφωνο και μίλησα με την υπάλληλο του ταξιδιωτικού γραφείου: Είναι χειμώνας κύριε, το ταξίδι διαρκεί 12 ώρες και το μόνο διαθέσιμο πλοίο είναι το Μιλένα». Ούτε Blue Star, ούτε κάποιο άλλο από τα γρήγορα νεότευκτα καράβια των εταιριών που εκμεταλλεύονται τη γραμμή. Τα λόγια της ακούστηκαν σαν ένα απότομο flashback στη δεκαετία του ’80. Τζάμπα οι καβγάδες για απελευθέρωση της αγοράς και υγιή ανταγωνισμό. Η αρχοντική Πάτμος του τζετ σετ, του Αγά Χάν, των πολιτικών και των επιχειρηματιών που την κατακλύζουν κάθε καλοκαίρι, είναι το χειμώνα… άγονη γραμμή. Και όπως έμαθα αργότερα είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να μείνει έτσι «μη τυχόν χαλάσει». Το Blue Star πηγαίνει μια φορά τη βδομάδα πλέον. Μόνο. Και το Μιλένα ταξιδεύει με τις μηχανές στο ρελαντί για να μην καταπονεί το σχεδόν 40χρονο σκαρί της.

Πειραιάς, Παρασκευή 5:00 μ.μ. Ένα από τα καλά των χειμερινών ταξιδιών στα νησιά του Αιγαίου είναι ότι σπάνια παρουσιάζουν καθυστερήσεις. Πέντε λέει, πέντε φεύγει. Όχι ότι έχει και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για οποιονδήποτε η ακριβής τήρηση των δρομολογίων, αυτή την εποχή αλλά είναι μια παρηγοριά – όπως και να το κάνεις. Άλλη μια μεγάλη παρηγοριά, οι ναυτικοί του Μιλένα. Καλοσυνάτοι άνθρωποι που θαλασσοδέρνονται για τις οικογένειες τους, κόντρα στις ελλείψεις προσωπικού, με ένα ή δυο ρεπό όλα κι όλα το μήνα, με κόλπα της εταιρίας στις διανυκτερεύσεις που δικαιούνται ώστε να μένουν εν πλω, όσο περισσότερο γίνεται για να μην αναγκαστεί να προσλάβει περισσότερους – αυτά τουλάχιστον σου λένε οι ίδιοι και όταν κοιτάς γύρω σου δεν βρίσκεις κανένα λόγο να μην τους πιστέψεις. Το πλοίο είναι εξαιρετικά θορυβώδες. Τόσο παλιό δε που όσο κι αν το καθαρίσουν οι άνθρωποι του εξακολουθεί να μυρίζει άσχημα. Απόψε είναι και γεμάτο φανταράκια που γυρνάνε στα στρατόπεδα της Εθνοφυλακής των νησιών μας. Σαν σκηνικό ταινίας του Αγγελόπουλου. Τα 40, 50 ή 65 ευρώ που ξοδεύεις για ένα εισιτήριο με κρεβάτι κάποιας κατηγορίας φαντάζουν πολλά για την υπηρεσία που αγοράζεις, όμως καταλαβαίνεις ότι είναι λίγα για να κινηθεί αυτό το μηχανικό τέρας. Δεν θα έπρεπε όμως αυτό να είναι καλύτερο;

Στο νησί ξημερώνει Σάββατο και επικρατεί μια ησυχία σχεδόν ανησυχητική για οποιονδήποτε κάτοικο μεγάλης πόλης βρεθεί εκεί. Το καλοκαίρι οι κάτοικοι του νησιού ξεπερνούν τους 3000. Τώρα δεν φαίνονται παραπάνω από 1200 κι αυτοί είναι μοιρασμένοι στα τρία χωριά (Χώρα, Σκάλα, Κάμπος). Ακόμα και το παραδοσιακό σημείο των ραντεβού, το καφενείο του Αρίωνα στο λιμάνι είναι κλειστό. Στο κέντρο της Σκάλας, στέκει ερημικό ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο τύπου Αβραμόπουλου (ευτυχώς όχι τόσο ψηλό). Ένα καφενείο ανοιχτό, ένα ουζερί, μια ταβέρνα. Στα άλλα χωριά τίποτα. Στο καφενείο οι άνθρωποι σχολιάζουν: «Πριν δυο μήνες κάναμε τα εγκαίνια στο λιμάνι. Μας υποσχέθηκαν υδροπλάνα». Η λύση ακούγεται εξαιρετική. Το Αιγαίο είναι κλειστή θάλασσα άρα δεν έχει μεγάλους ανέμους συχνά και δεν θεωρείται επικίνδυνη για τέτοια μέσα μεταφοράς. Ούτε αεροδρόμια με έξοδα του κράτους, ούτε τίποτα. Απλώς ορίζεις ένα διάδρομο στη θάλασσα. «Σιγά μην αφήσουν οι καλόγεροι του μοναστηριού και οι πλούσιοι που έρχονται τα καλοκαίρια να γίνει αεροδρόμιο στο νησί» σχολιάζουν κάποιοι Πατινιοί στο καφενείο. Είναι πολλά χρόνια τώρα που ενώ το νησί έχει τουριστική κίνηση και θα μπορούσε να ενδιαφέρει εμπορικά τις αεροπορικές εταιρίες, το θέμα «κολλάει». Κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί, όμως οι φήμες εδώ και χρόνια βαρύνουν τους έχοντες εξουσία.

Και αυτοί στην Πάτμο είναι το Μοναστήρι και οι πάμπλουτοι επισκέπτες του που έχουν τα αρχοντικά στη Χώρα. Αυτοί που δεν θέλουν… να χαλάσει. «Τα υδροπλάνα δεν φτάσανε ποτέ είτε επειδή δεν τα βρήκαν τα νησιά μεταξύ τους στα δρομολόγια, είτε επειδή οι ακτοπλοϊκές τα σταματάνε» – μουρμουρίζουν οι κάτοικοι του νησιού. Το πιο κοντινό νησί, η Λέρος απέχει μια ώρα με το πλοίο διαθέτει νοσοκομείο και αεροδρόμιο. Εισιτήρια για το αεροπλάνο δεν βρίσκεις βέβαια ποτέ για κάποιο μυστήριο λόγο, όμως γνωρίζει μια ανάπτυξη εξαιτίας αυτών που η κοσμοπολιτικη Πάτμος δεν φαντάζεται καν το χειμώνα. Και να σκεφτείς ότι ο Αγιος Ιωάννης, την καταράστηκε εξαιτίας ενός μικρού φιδιού που τον δάγκωσε πριν καταφύγει στο σπήλαιο της Αποκάλυψης – λέει ο μύθος. Δεν ήταν ο Άγιος βέβαια που την έδεσε πάνω στο άρμα της ανισσόροπης καλοκαιρινής τουριστικής ανάπτυξης, που διώχνει τον κόσμο της τον χειμώνα και δημιουργεί την αίσθηση της απομόνωσης, αλλά οι επίγονοι και οι θαυμαστές του τόπου του.

Το βράδυ τα μηχανάκια των νεαρών μαρσάρουν στα πλακόστρωτα του λιμανιού. Στοιχηματίζεις ότι όλες οι ιστορίες του νησιού είναι γνωστές σε όλους. Και βεβαίως είναι. Ξημερώνει Κυριακή κι εδώ αυτή είναι μια λέξη που έχει ακόμη νόημα. Περιμένοντας το καράβι για το ταξίδι της επιστροφής, στις 11 το πρωί, δεν μπορείς να μην παρατηρήσεις ότι οι οικογένειες βολτάρουν στην πλατεία φορώντας τα καλά τους ρούχα και τα καλά τους χαμόγελα. Κρίμα σκέφτομαι. Αυτή είναι μια ημέρα που θές να περάσεις εδώ, με αυτούς τους ανθρώπους. Το νησί λάμπει στο πράσινο και την αιγαιοπελαγίτικη καθαριότητα του. Πράγματα που στην Αθήνα έχουμε προ πολλού ξεχάσει. Υπομονή, ο καιρός κάνει κύκλους. Σε λίγο ανθίζει το Πάσχα. Και το γλυκό καλοκαιράκι. Και όλα θα φανούν ξανά διαφορετικά.

Advertisement